kl kz



>
Как сделать потолок из гипсокартона. Как сделать подвесной потолок в доме. Какой потолок лучше сделать. Отделка ванной комнаты. Быстрая отделка ванных комнат панелями. Отделка ванной комнаты пластиковыми панелями. Кровля крыши профнастилом. Качественные материалы для кровли крыш. Крыша из мягкой кровли. Самоделки для сада. Успешные самоделки для сада своими руками. Самоделки для сада и огорода. Ванная мебель для ванной комнаты. Купить мебель для ванных комнат недорого. Заказ мебели для ванной комнаты. Бизнес малое производство. Самый малый бизнес идеи производство. Новый бизнес производство. Монтаж дверей своими руками. Быстрый монтаж входных дверей. Легкий монтаж пластиковых дверей. С чего начать ремонт квартиры. Быстрый ремонт дома с чего начать. Ремонт своими руками для начинающих.
Аудан паспорттары
Шемонаиха ауданы
Шығыс Қазақстан облысы
Өскемен қаласы
Риддер қаласы
Алтай ауданы
Глубокое ауданы
Зайсан ауданы
Катонқарағай ауданы
Күршім ауданы
Самар ауданы
Тарбағатай ауданы
Ұлан ауданы
Өңірлік мерзімді басылымдар
Шығыс Қазақстан Интернетте
Қала мен аудан әкімшіліктері
Мәдениеті мен өнері
Облыс басқармалары
ШҚО жұмыс орындары
Солдатты қалай іздеу керек?
Туристерге
Тарих беттерінен
Ескерткіштер
Өскемен жайлы не білесіз?
Өскемен қаласының тарихы
Өскемен қаласындағы көшелер тарихы
Маңызды оқиғалар
ШҚО ауылдарының тарихы
«Туған өлкем – тұнған тарих» дәрістер циклы
Тәуелсіздік хроникасы
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
Алтын Алтай фольклоры
Алтай аңыздары
Шығыс Қазақстанның музыкалық мұрасы
Шығыс Қазақстанның әдеби мұрасы
Өлке табиғаты
Табиғи қорықтар
Табиғи ресурстар
Шығыс Қазақстанның 25 ғажайып орны
Шығыстың шипажайлары
Барлық-Арасан шипажайы
«Баян» шипажайы
Рахман қайнары
Уба шипажайы
Киелі орындар
Берел қорымы
Қоңыр әулие үңгірі
Шілікті алқабы
Ашутас
«Алаш арыстары» үйі (Семей қ.)
Семей полигоны құрбандарына арналған «Өлімнен де күшті» монументі (Семей қ.)
Ф.М. Достоевскийдің әдеби-мемориалды үйі (Семей қ.)
«Абай-Шәкәрім» мемориалдық кешені
Қозы Көрпеш пен Баян сұлу мазары
Мұзтау
Абылайкит
Өлкетану альманағы
Өлкетану альманағы 2024
Өлкетану альманағы 2023
Өлкетану альманағы 2022
Өлкетану альманағы 2021
Өлкетану альманағы 2020
Өлкетану альманағы 2019
Өлкетану альманағы 2018
Өлкетану альманағы 2017
Өлкетану альманағы 2016
Өлкетану альманағы 2015
Өлкетану журналы 2014
Өлкетану альманағы 2013
Әріптестеріміздің шығармашылығы
Геология
Өлке зерттеушілері
Тарих. Этнография. Мәдениет
Қаламгерлер жайында
Білім беру
Ономастика
Дін
Шығыс Қазақстан соғыс жылдарында
Соғыс балалары
Кеңес Одағының батырлары
Ардагерлер еске алады
Соғысқа қатысушылар
Партизандар қозғалысы
Сұрапыл жылдар хроникасы
Тылдағы аналар
Тылдағы ерен еңбек
30 - Гвардиялық дивизия
Брест қамалын қорғауға қатысқан шығысқазақстандықтар
Еңбек армиясы
Бейнетоптама
Мультимедиялық топтама
Шығыс Қазақстанның әдеби және есте қаларлық орындары
Қ. Мұхамедханов: библиографиялық көрсеткіш
Виртуалды көрмелер
#Әуезов125

Қазақстан - Ұлы Дала Елі

ulydala ru

Өскемендегі тұңғыш типография туралы немесе С. Горлов типографиясына 110 жыл.

 

     Үш ғасырға жуық тарихы бар Өскемен қаласының тарихынан сыр шертетін әр жылғы ашық хаттар алдымда жатыр. Соның ішіндегі ең көнесі 20 ғасырдың басындағы қала көріністері... Сол кездің өзінде ашық хаттар қайдан пайда болды деген сұраққа жауап іздей бастадым. Ашық хаттың артында «Изданіе Т-ва Горлова и Ко. Усть-Каменогорскь» деген жазуға көзім түсті.

     Ал сіз 20 ғасырдың басындағы Өскемен қаласының қандай болғанын көз алдыңызға елестете аласыз ба?

    Ауласы көшеге қараған бір қабатты саман үйлер, қазіргі қаптаған автомобильдердің орнында тұяқтары тарсылдаған ат-арбалар. Міне, мұнаралы өрт сөндіру ғимараты, өрт сөндіру депосынан түсірілген қала көрінісі, Покров соборы...

Қалада су құбыры, теледидар, радио деген мүлдем болмаған.  Тіпті ең қарапайым байланыс- телефон да жоқ еді. Бірінші дүниежүзілік соғыстың алдында «Эхо» кинотеатры  салынған болатын. Қаланың бар салтанаты осы »Эхо» кинотеатры мен 1902 жылы салынған Халық үйі болатын. 1896 жылы ашылған қалалық кітапхана (бүгінгі облыстық А.С. Пушкин атындағы кітапхана) қызмет көрсететін.

    Қалада егіншілікпен айналысатын өлке үшін таптырмайтын  ауыл шаруашылық  машиналарын сататын сауда кәсібі жақсы дамып тұрған. Білім беру ісі жолға қойылып балаларды оқытуға көп көңіл бөліген. Жақсы педагогтар шыққан, олардың қатарын жерлестеріміз  А.М. Волков, Е. Н. Пермитин  толықтырған. Е. Пермитин сол кездегі Өскемен туралы өзінің өмірбаяндық «»Жизнь Алексея Рокотова»трилогиясында жазған.             Көне Өскемен қаласының өмірінен, қала көшелерінен, оның маңайынан  сыр шертетін ескі ашық хаттардың артынан «Товарищество Горлов и К»  деген ұсақ жазуларды көруге болады. Ондай көне ашық хаттардың түпнұсқасы  ШҚО мұрағаттар қорында сақталған. Осы пошталық ашық хаттар қайдан пайда болды деген сұрақ көпке дейін зерттеушілерді  ойландырғаны рас. Өйткені  электр жарығы жоқ қалада сол кез үшін аса сапалы полиграфиялық материал шығару мүмкін емес болатын. Кім суретке түсірді, кім өңдеді, кім басып шығарды деген заңды сұрақ туындайды.Уездік кішкентай қала Өскеменді өркениетке жетелеп,  баспа ісінің негізін салған кім екен?

     Өлкетанушылардың көптеген ізденістерінің нәтижесінде Шығыс өңіріндегі тұңғыш типографияның иесі Семен Горлов екендігі белгілі болды. Осы төңіректе зерттеу жұмыстарын жүргізген белгілі өлкетанушылар С. Черных, Г. Щербик, В. Деев т.б. атап өткен абзал.

Шығыс Қазақстандағы полиграфия өнеркәсібі бастау алған Горловтың типографиясының ашылғанына биыл 110 жыл толмақ.  

    Өскеменде баспахана ісінің негізін қалаған Горлов туралы мәліметтер өте аз. Облыстық тарихи - өлкетану мұражайында Горловтың бір топ адамдармен 1908 жылы түсірілген суреті сақталған (суретті қараңыз). Ортада Семен Автономович Горловтың өзі, оның сол жағында отырған әйелі –София Евграфовна, оң жағында отырған баспа ісінің білгірі – Арсений Соколов.  С. Горловтың туған жылы да белгісіз, тек 1920 жылдың қысында қызыл партизандардың қолынан қаза тапқан деген ақпарат сақталған. Большевиктерге қызмет еткісі келмеген С. Горлов типографияның құрал - жабдықтарын Ертіске ағызып жіберген  деген де сөз бар. Баспахана Крепостной тұйық көшесінде (қазіргі Крылов көшесі) (суретті қараңыз) 20 ғасырдың 30 жылдарына дейін сақталған екен.

     Баспахана ісі афиша, бланк қағаздар, жарнамалар жасаумен қатар газет шығарудың да негізін салды десек артық болмас.

     Е. Пермитин, Г. Гребенщиков, П. Бажов, А. Волков сияқты жерлес жазушылардың шығармашылығы Горлов баспаханасымен тығыз байланысты.  А. Волков бірінші қалалық газет «Друг народаны», П. Бажов - өзінің «Известиясын», ал Е. Пермитин -  «Охотник Алтая» журналын осы Горлов баспасынан шығарған. «Смычка» мен «Прииртышский коммунар» да осы жерде жарық көрген.

Г. Гребенщиков өзінің досы А. Беслослюдовқа жазған хатында Өскеменде «Алтайский листок» атты әдеби-көркем апталығын шығару ойында бар екенін, ол үшін С. Горловпен келісіп те қойғанын айтқан.

             

Типография үйінің сақталмай қалғаны әрине өкінішті-ақ... Өлкеміздегі мәдениеттің бастауы болып өркениетке жетектеген  типография тарихы қысқаша осылай.

З. Мұхтарханқызы

А.С. Пушкин атындағы кітапхана қызметкері.

 

 

М.О. Әуезовтың өмірі мен шығармашылығына байланысты викторина біліміңді тексер

Викторина!

pllinkz

А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы

шығыс қазақстан әдеби картасы

Шығыс Қазақстан танымал есімдер

addressbook001

addressbook002

© А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан Облыстық Кітапханасы | Восточно-Казахстанская областная библиотека имени А.С. Пушкина. 1998-2024
Besucherzahler
счетчик посещений